GÖRME ENGELLİ KİŞİLER İÇİN KONUT TASARIMINDA ULAŞILABİLİRLİK

Betül Bilge
Asst. Prof., Başkent University, TURKEY, bbetulbilge@gmail.com

Abstract
“Accessibility” in Housing Design for People Who Are Blind
The existing and applied regulations and standards in Turkey cannot provide the adequate participation with the general user identity. Within the existing system, the responsibility of the designer for accessible interior spaces is quite high. “Average People” data taken as a basis after mobility conditions and degrees which are determined, cannot meet the definition and the needs of the user identity in an adequate level. It is necessary to create solutions and sustain these solutions for people; the elderly, children and the disabled with distinctive physical attributes who exists in the society but cannot maintain their lives in a desired level because of the obstacles within the environment. It is obvious that, for the continuity, without needing for adaptation or customisation in the design, the solution needs to be developed, by accepting the need, as the first step in the design process. It is important that this point of view should be accepted and developed, not only in inner spaces of the houses but also in all structural environments constituting the living spaces. The designer is a fundamental key stone that takes a part in all studies which can be developed and improved intended for removing obstacles. 

The designer; from the beginning of the design process, should fictionalise the holistic design approach without ignoring the user needs with diversified qualifications of anthropometric data. In order to create solutions for the needs of all users of the society; it will be fundamental to conduct environmental analyses in terms of accessibility with regard to composing global design dynamics. Houses are spaces that life goes on in. They get form for the user needs. The house design should not limit mobility, accessibility that is universal. That the designer meets minimum requirements those are aimed for him/her to reach for a “universal house”, which is not only sentimentality but also a social responsibility. With the meeting of the requirements needed, personal preferences and needs which are desired inside the house would built as a result of different concerns such as aesthetics. The “Universal House” concept is a setup of a design system answering the basic needs that will not require any adaptation or customisation afterwards for the user with diversified capabilities, which is based on existence of accessible spaces. The constructor of this setup is the “designer”.

This study is a research on the spatial values required for fully visually impaired individuals to get mobile independently and maintain their lives without the need for others. The needs and/or hindering factors set forth were evaluated to the extent of interior space and equipment members. They were evaluated in terms of features and design principles/factors.

Keywords: Accessibility, housing design, interior design, blind/visually impaired

Özet
Türkiye’de var olan ve uygulanan yönetmelikler ile standartlar, genel kullanıcı kimliğini karşılamaya yönelik yeterli uygulamayı sağlayamamaktadır. Var olan sistem akışı içerisinde ulaşılabilir iç mekanlar için tasarımcının sorumluluğu yüksektir. Hareket durumları ve ölçüleri belirlenerek temel alınan “ortalama insan” verileri tek başına yeterli düzeyde kullanıcı kimliği tanımını ve ihtiyacını karşılamamaktadır. Toplum içerisinde var olan ama yaşamlarını çevrede var olan engeller yüzünden istenilen düzeyde sürdüremeyen farklı fiziksel özelliklere sahip kişiler; yaşlılar, çocuklar ve fiziksel engelli kişilere yönelik çözümler üretmek ve bu çözümlemeleri sürekli kılmak gerekmektedir. Süreklilik için; tasarımda adaptasyona ya da özel tasarıma gerek duyulmadan, ihtiyacı kabul ederek, çözümü tasarım sürecinin ilk basamağından itibaren geliştirmek gereği ortadadır. Sadece konut iç mekanlarında değil, tüm yaşam alanlarını oluşturan yapısal çevrede de bu görüşün kabul görmesi ve geliştirilmesi önemlidir. Tasarımcı, engelleri kaldırmaya yönelik olarak geliştirilecek ve iyileştirilecek her türlü çalışmanın içinde yer alan önemli bir kilit taşıdır.

Tasarımcı, tasarım sürecinin başlangıcından itibaren, antropometrik verilerin ışığı altında farklı yeterliliklere sahip kullanıcı ihtiyaçlarını göz ardı etmeden bütüncül tasarım yaklaşımını kurgulamalıdır. Toplumun tüm kullanıcılarının ihtiyaçlarına yönelik çözümlemelerin getirilmesi için; ulaşılabilirlik açısından çevre analizinin derinlemesine yapılması, evrensel tasarım dinamiklerini oluşturabilmek açısından gerekli olacaktır.

Konut, yaşamın sürdüğü mekanlardır. İhtiyaca göre şekillenirler. Konut tasarımı hareketi kısıtlayıcı olmayan, ulaşılabilir, yani evrensel olmalıdır. Tasarımcının “evrensel konut” tasarımı için ulaşması hedeflenen minimum gereklilikleri karşılaması, sadece duyarlılık değil aynı zamanda sosyal bir sorumluluktur. İhtiyaç duyulan gerekliliklerin karşılanması ile, konut içerisinde arzu edilecek kişisel tercih ihtiyaçları, estetik gibi farklı kaygıların sonucu ile yapılacaktır. “Evrensel Konut” kavramı ulaşılabilir mekanların var olması temeline dayalı, farklı yapabilirliklere sahip kullanıcılar için sonradan adaptasyon ya da özel tasarım gerektirmeyecek temel gereksinimleri karşılayıcı bir tasarım sistematiği kurgusudur. Bu kurgunun mimarı tasarımcıdır.

Çalışma; tamamen kör olan bireylerin konut içerisinde bağımsız hareket edebilmeleri ve başkalarına ihtiyaç duymadan yaşamlarını sürdürebilmeleri için gerekli olan mekansal değerlerin incelemesidir. Ortaya konan ihtiyaçlar ve/veya engelleyici nitelik taşıyan öğeler, iç mekan ve donatı elemanları boyutunda incelenmiştir. Belirleyici özellikler ve planlama ilkeleri açısından değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Ulaşılabilirlik, konut tasarımı, iç mekan tasarımı, görme engelli